Khi gặp khó khăn về tài chính, vay tiền là giải pháp được hầu hết mọi người lựa chọn. Tuy nhiên, không phải người vay nào cũng có đủ khả năng trả nợ. Đã có rất nhiều trường hợp quá thời hạn trả nợ nhưng người vay không thể trả hoặc trả không hết khoản nợ của mình. Vì vậy, một số bên cho vay đã thu hồi khoản vay của mình bằng cách siết nợ. Vậy siết nợ là gì? Siết nợ có phải là hành vi vi phạm pháp luật không? Hãy cùng Finmart tìm hiểu chi tiết ngay sau đây!
1. Siết nợ là gì?
Siết nợ là một hành vi đã có từ lâu. Hành động này được một số bên cho vay thực hiện nhằm mục đích thu hồi nợ của những người vay không thể thanh toán hoặc không thanh toán hết khoản vay của mình khi tới hạn vay. Khi siết nợ, bên cho vay sẽ tự ý chiếm giữ, tịch thu hoặc sử dụng tài sản của bên cho vay để trừ nợ.
- Hành động siết nợ có thể được diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau như:
- Tự ý chiếm giữ tài sản mà người vay đã cầm cố, thế chấp
- Sử dụng bạo lực hoặc thuê người sử dụng bạo lực để lấy tài sản của người vay trừ nợ
- Đe dọa, ép buộc người vay phải chủ động giao tài sản
- Ép buộc người vay phải ký giấy bán hoặc sang tên tài sản để trừ nợ
Ví dụ, bạn vay của ông Tuấn 50.000.000 VNĐ để xây nhà. Tuy nhiên, tới hạn trả nợ bạn mới chỉ trả được 30.000.000 VNĐ. Như vậy bạn còn thiếu của ông Tuấn 20.000.000 VNĐ. Để thu hồi khoản tiền nợ bạn còn thiếu, ông tuấn tự ý lấy xe máy, tủ lạnh, máy giặt của gia đình bạn. Đây chính là hành động siết nợ.
2. Siết nợ có vi phạm pháp luật không?
Không chỉ thắc mắc siết nợ là gì mà nhiều người còn băn khoăn siết nợ có vi phạm pháp luật không? Mặc dù có thể hiểu rằng tâm lý của người cho vay nào cũng đều muốn lấy lại được khoản vay của mình và khi tới hạn trả nợ người vay không hoàn thành nghĩa vụ, người cho vay sẽ muốn bảo vệ quyền lợi của mình. Thế nhưng, pháp luật Việt Nam hiện hành không cho phép cá nhân, tổ chức được thực hiện các hành vi đòi nợ hoặc thu hồi tài sản bằng hành động cưỡng đoạt.
Cụ thể, trong Bộ luật Dân sự 2015 có quy định rõ ràng rằng, mối quan hệ giữa người vay và người cho vay là mối quan hệ dân sự, được điều chỉnh bởi hợp đồng vay tài sản. Trong trường hợp tới hạn thanh toán trong hợp đồng, người vay không thể trả nợ đúng hạn thì người cho vay có quyền yêu cầu trả nợ, khởi kiện ra tòa án hoặc yêu cầu thi hành án nếu có bản án có hiệu lực pháp luật.
Người cho vay không được quyền tự ý siết nợ, tức thực hiện hành vi chiếm đoạt, cưỡng ép người vay phải giao tài sản để cấn trừ nợ. Dù siết nợ dưới bất kỳ hình thức nào đều bị coi là vi phạm nguyên tắc tôn trọng quyền sở hữu tài sản của công dân (theo Điều 163 và Điều 164 Bộ luật Dân sự).
Như vậy, các cá nhân, tổ chức cho vay không có quyền siết nợ người vay. Chỉ có cơ quan Nhà nước có thẩm quyền như Tòa án, công an, cơ quan thi hành án dân sự mới được quyền xử lý, kê biên hay thu giữ tài sản để đảm bảo nghĩa vụ trả nợ.
3. Người cho vay bị xử lý như thế nào khi siết nợ?
Tùy theo mức độ nghiêm trọng của hành vi siết nợ mà người cho vay phải chịu những án phạt khác nhau. Cụ thể:
- Trường hợp người cho vay siết nợ dưới hình thức tự ý chiếm giữ tài sản của người vay mà không được sự đồng ý sẽ bị xử phạt từ 10.000.000 - 50.000.000 VNĐ hoặc phạt cải tạo không giam giữ lên đến 2 năm và phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm nếu tài sản có giá trị lớn hay gây ra hậu quả nghiêm trọng (Điều 176 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi năm 2017)
- Nếu người cho vay sử dụng vũ lực, đe dọa, cưỡng ép người vay giao tài sản để siết nợ thì bị phạt tù từ 1 - 5 năm và lên tới 15 năm nếu có tổ chức, sử vũ khí hoặc chiếm đoạt tài sản lớn (Điều 170 Bộ luật Hình sự)
- Người cho vay siết nợ bằng cách đe dọa, khủng bố tinh thần người vay qua tin nhắn, điện thoại có thể bị khép vào tội làm nhục người khác (Điều 155) hoặc tội đe dọa giết người (Điều 133) tùy mức độ
- Người cho vay ép buộc người vay ký giấy sang nhượng tài sản bị khép vào tội lừa đảo hoặc cưỡng ép trong giao dịch dân sự và có thể truy cứu trách nhiệm hình sự nếu nhận thấy có yếu tố gian dối, lợi dụng sự khó khăn của người vay
Trên đây là giải đáp của Finmart cho những ai đang thắc mắc siết nợ là gì và có vi phạm pháp luật không. Như vậy có thể thấy, siết nợ là một hành vi bị pháp luật Việt Nam nghiêm cấm nhưng vẫn có nhiều bên cho vay thực hiện hành vi này. Do đó, người vay cần có kế hoạch trả nợ hợp lý để tránh bị siết nợ.